*پایان نامه خانه مردم و معمار
*
*چکیده*
عنوان پژوهشی که در پیش رو داریم «خانه مردم و معمار» می‌باشد، خانه مردم
و معمار پدیده نوظهوری است و در دوران معاصر نیاز به چنین فضاهایی به شدت
احساس میشود. پس از انقلاب صنعتی و به ویژه در قرن بیستم دولت‌ها بر این
باور بودند که کسب و توسعه رفاه اجتماعی، ارتباط تنگاتنگی با گسترش مرزهای
دانایی و بهره‌گیری از آنها در بخش‌های مختلف زندگی و ارتقاء سطح معرفت
عمومی دارد. جایگاه خانه مردم و معمار در هر کشوری از ویژگی خاصی برخوردار
است؛ و دولت‌ها نیز با ارج نهادن به مقام معماران و هنرمندان، تقویت ادب و
هنر را در کشور فراهم می‌سازند.
از اهداف خانه مردم و معمار، ایجاد زمینه تحقیقاتی در مبانی نظری معماری
ایرانی و گردهمآوردن سرمایه‌های انسانی در این زمینه، و مهیاساختن امکان
ارتباط چهره به چهره مردم و معماران با یکدیگر در همایش‌های علمی است.
شناسایی و تقویت هنر معماری دینی و معنوی، مطالعه شاخص‌های توسعه معماری،
تأکید به جایگاه معماری در جامعه و تکریم شخصیت برجسته معمار، تقویت روح
پژوهشی در زمینه هنر معماری ایجاد انگیزه مناسب برای بهروزرسانی خلاقیت‌ها
و نمونه‌سازی آثار هنری و معماری، شناخت هویت ملی در هنر و معماری، و ایجاد
زمینه برای تأمل و تفکر و گفتگو و طرح پرسش در زمینه معماری از جمله اهداف
و وظایف خانه مردم و معمار است.
این پژوهش در هفت فصل تهیه و تدوین شده است؛ در مقدمه که درآمدی بر پژوهش
است موضوع پژوهش معرفی میشود، در فصل اول سعی شده تعریف مختصری از هنر و
اثر هنری، ارتباط انسان و فضا و جایگاه هنرهای بصری در ایران ارائه، و
همچنین ریشههای معماری ایران بررسی شود؛ در فصل دوم نمونههای مشابه طرح
در داخل و خارج از ایران بررسی شده است؛ فصل سوم به تدوین برنامه فیزیکی
پرداخته شده است؛ در فصل چهارم مکانیابی و تحلیل سایت مورد بررسی قرار
گرفته؛ در فصل پنجم معیارها و استانداردهای طراحی ارائه می شود؛ در فصل ششم
به سازه و تأسیسات پرداخته شده است؛ در فصل هفتم به مبانی نظری طرح؛ و در
فصل آخر معرفی موضوع ارائه شده است. در بخش هنری سنت‌های ارائه بر اساس
مطالعات انجامشده انتخاب و طراحی معماری اعمال شده است.
در بخش نظری سعی شده مباحث مرتبط با خانه مردم و معمار گردآوری شود تا در
قسمت طراحی لحاظ شود. طرح نهایی بر اساس مطالعات انجامشده به چند بخش اصلی
تقسیمبندی شده که عبارتاند از:
بخش خدماتی: گالری‌ها(نمایشگاه وقایع روز و بازنگری هنر و معماری) –
فروشگاه – کافی‌شاپ – فضاهای جمعی روباز و سرپوشیده(فضای گفتگو) - سالن
چندمنظوره(سالن کنفرانس، سالن همایش، سالن نمایش، سالن اجتماعات).
بخش اطلاعرسانی: کتابخانه – کافی نت، کامپیوتر و انفورماتیک – مونوگرافی
و آرشیو.
بخش‌اداری و بخش آموزشی: شامل آموزش نظری(کلاس‌های تئوری) :کلاس آتلیه–
سناریو نویسی – اتاق سمینار.
آموزش عملی(کارگاهها وآتلیه ها) : آتلیه طراحی، آتلیه نقاشی، آتلیه
معماری، آتلیه ترسیم فنی، آزمایشگاه‌های تجربههای معماری(کار با مواد و
مصالح و ترتیب آن)، کارگاه ماکتسازی، کارگاه نقاشی، کارگاه مجسمهسازی،
کارگاه سفال، کارگاه نجاری، کارگاه چوب، آتلیه طراحی، کارگاه چاپ، آتلیه
عکاسی، آتلیه موسیقی، کارگاه ساخت و نگهداری.
*فهرست مطالب
فهرست شکلها
فهرست جدولها
فهرست پلانها
چکیده
*مقدمه*
درآمدی بر پژوهش
1.م – ماهیت و مقیاس موضوع
2.م – سوابق انجام موضوع در قالب زمان و مکان
3.م – ضرورت انجام موضوع
4.م – اهداف پژوهش
*فصل اول*
*ریشههای معماری ایران*
1.1 - تعریف و خاستگاه هنر و معماری
1.2 - تعریف فرهنگ
1.3 - شناخت فرهنگ
1.3.1 - هویت فرهنگی
1.3.2 - اهداف و سیاستهای توسعه فرهنگی
1.4 - توسعه و تکامل فرهنگ
1.4.1 - بالا بردن رفاه عمومی
1.4.2 - اوقات فراغت
1.4.3 - اهداف گذراندن اوقات فراغت
1.5 - هنر معماری سرچشمه فرهنگ
1.6 - رابطه فرهنگ و معماری
1.6.1 - تأثیر فرهنگ در شکلگیری فضای معماری
1.6.2 - معماری به عنوان بستر فرهنگ
1.7 - فرهنگ و معماری ایران
1.8 - فرهنگ و هویت
1.9 – فرم
1.10 - انسان و اثر هنری
1.11 - ایران و جایگاه هنر و معماری
1.11.1 – هنر و معماری در ایران قبل از اسلام
1.11.2 – هنر و معماری در ایران پس از اسلام
1.12 معماری دموکراتیک
1.13معماری بدون مردم
1.13.1 نیات خوب و پیامدهای عوامفریبانه «معماری برای مردم»
1.14 مفهوم شهروندی و تعامل اجتماعی
1.15 ساختمانهای چهارسونگر
نتیجه
* فصل دوم*
* بررسی نمونه های داخلی و خارجی*
2.1 - نمونه داخلی
2.1.1- خانه هنرمندان ایران
2.2- نمونه خارجی
2.2.1- مرکز هنری و خانه هنر از معماران جهان
رنزو پیانو
تادئو آندو
ریچارد میر
زاحا حدید
* فصل سوم*
*تدوین برنامه فیزیکی*
3.1- برنامهریزی فیزیکی (مطالعات فیزیکی طرح)
3.1.1- لیست فضاهای پیشبینیشده در طبقات
3.1.2 - لیست ریز فضاها و سرانهها با مساحتهای لازم
*فصل چهارم*
*مکان یابی و تحلیل سایت*
موقعیت قرارگیری طرح (مطالعات پایه، مطالعات جغرافیایی، اراضی مورد نظر)
4.1- بررسی کالبدی کلانشهری تهران
4.1.1 - روند توسعه شهر تهران
4.2 - ویژگی طبیعی و جغرافیایی تهران
4.2.1 - تقسیمات اقلیم
4.2.2 – اقلیم
4.2.3 - راهکارهای طراحی اقلیمی در تهران
جمعبندی راهکارهای طراحی اقلیمی
4.3 نقد و بررسی آلترناتیوهای سایت
4.4- نقد و بررسی محیطی و مکانیابی سایت
4.4.1 - تاریخچه سایت
4.4.1.1 - طرح جامع سابق تهران
4.4.1.2- حمل و نقل و شبکه راههای سایت مورد نظر(اراضی عباس آباد)
4.4.1.3 - برنامهریزی کاربری زمین در عباس آباد
4.4.1.3.1- شبکه معابر ارتباط شهری در عباس آباد
4.4.1.3.2 - امکانات و تأسیسات زیربنایی پیشبینیشده
الف - تأمین برق مصرفی
ب - شبکه تلفن
ج - شبکه آبهای سطحی
د - شبکه فاضلاب
ه - زمین ساخت و خطر زلزله
نتیجه
*فصل پنجم*
*معیارها و استانداردهای طراحی*
پیش درآمد برنامه ریزی کالبدی(مطالعات طرح و تجزیه وتحلیل یافتهها)
5.1- استانداردهای فضاهای معماری
5.1.1 - نمایشگاه (گالری، نگارخانه،...)
5.1.1.1 - خصوصیات سالن نمایشگاه
5.1.1.2 – روشهای مختلف بازدید هدایتشده
5.1.1.3- مسیرهای حرکت
5.1.1.4 - تابلوهای ثابت
5.1.1.5 - نور نمایشگاه
5.1.1.6 – کفپوشها
5.1.1.7 - تجهیزات جنبی نمایشگاه
5.1.2 - طراحی سالن از دیدگاه آکوستیک
5.1.2.1- قرارگیری در ساختمان
5.1.2.2 – فرم
5.1.2.3- شیب کف سالن
5.1.2.4 – صندلیها
5.1.2.5 – صحنه
5.1.2.6 – مصالح
5.1.2.7 - خروج از سالن
5.1.2.8 - احکام مربوط به سطوح داخلی
5.1.2.9 - سیستم تقویت صوتی
5.1.2.10 - فضای انتظار تماشاچیان
5.1.3- سالن کنفرانس
5.1.4 - سالن چندمنظوره (اجتماعات)
5.1.5- بخش کامپیوتر و انفورماتیک
5.1.6 - کافه تریا و رستوران
5.1.7- بخش اداری
5.1.7.1 - فضای کار مدیران و سرپرستان
5.1.8 - بخش آموزشی
5.1.8.1 - آموزش نظری
5.1.8.1.1- کلاس درس
5.1.8.1.2 - اتاق سمینار
5.1.8.2- آموزش عملی
آتلیه طراحی و نقاشی
آتلیه عکاسی
آتلیه موسیقی
کارگاه ساخت و نگهداری
آتلیه معماری و ترسیم
آزمایشگاه تجربههای معماری
کارگاه ماکتسازی
کارگاه مجسمهسازی
کارگاه سفال
کارگاه چوب
کارگاه نجاری
5.3.1- ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی جهت افراد معلول جسمی – حرکتی
نتیجه
*فصل ششم*
*بررسی سازه و تاسیسات*
6.2 - بررسی سازه پروژه
6.3 - تأسیسات
6.3.1 - تأسیسات مکانیکی
6.3.1.1 - سیستم چیلر و هواساز
6.3.1.2- سیستم ایرواشر
6.3.1.3 - سیستم کولر آبی
6.3.1.4 – سیستمهای هواساز گرم
6.3.1.3 - سیستم تأمین آب گرم
6.3.1.6- عایقبندی تأسیسات
6.3.1.7 – کانالهای انتقالدهنده هوا
6.3.1.8- آتش نشانی
6.3.1.8.1 – طبقهبندی نوع آتشسوزی
6.3.1.8.2 - مواد خاموشکننده
6.3.1.8.3 - کاربرد خاموشکنندهها
6.3.1.8.4 - انتخاب سیستمهای خاموشکننده
6.3.2 - تأسیسات الکتریکی
6.3.2.1 - شدت روشنایی
6.3.2.2 - انواع چراغها
6.3.2.2.1 – لامپهای رشتهای
6.3.2.2.2- لامپهای تخلیه گازی
6.3.2.3 - برق اضطراری
6.3.2.4 - سیستم برقگیر
6.3.2.5- سیستم اعلام حریق
6.3.2.6 - سیستم شبکه کامپیوتری
نتیجه
*فصل هفتم*
پیشگفتار
نوشتاری بر مبانی نظری طرح
7.1 - مبانی نظری طرح
7.1.1 -اصول معماری سنتی ایران
7.1.1.1 – درونگرایی
7.1.1.2 – مرکزیت
7.1.1.3 - پیوند معماری با طبیعت
7.1.1.4 – هندسه
7.1.1.5– تقارن
7.1.1.6 – شفافیت و تداوم
7.1.1.7 - راز و ابهام
7.1.1.8 - اصل سلسله مراتب
7.1.1.9 – انعکاس
7.1.1.10 - اصل تضاد
7.1.2 - خصوصیات باغ ایرانی
7.1.3- فضاهای اقلیمی معماری ایران
7.1.3.1- گودال باغچه
7.1.3.2– بام
نتیجه
*فصل هشتم*
8.1 تحلیل سایت وضع موجود
8.1.1 جهتگیری با توجه به اقلیم
8.1.2 شیب و توپوگرافی
8.1.3 ابعاد و اندازه و فرم زمین
8.1.4 دسترسی
8.1.5 کاربریهای اطراف
8.1.6 چشماندازهای سایت
8.2 روند شکلگیری ایده
*فهرست شکل ها*
تصویر 1-2
تصویر 2-2
تصویر 3-2
تصویر 4-2
تصویر 5-2
تصویر 6-2
تصویر 7-2
تصویر 8-2
تصویر 9-2
تصویر 10-2
تصویر 11-2
تصویر 12-2
تصویر 13-2
تصویر 14-2
تصویر 15-2
تصویر 16-2
تصویر 17-2
تصویر 18-2
تصویر 19-2
تصویر 20-2
تصویر 21-2
تصویر 22-2
تصویر 23-2
تصویر 24-2
تصویر 25-2
تصویر 26-2
تصویر 27-2
تصویر 28-2
تصویر 29-2
تصویر 30-2
تصویر 31-2
تصویر 32-2
تصویر 33-2
تصویر 34-2
تصویر 35-2
تصویر 36-2
تصویر 37-2
تصویر 38-2
تصویر 39-2
تصویر 40-2
تصویر 41-2
تصویر 42-2
تصویر 43-2
تصویر 44-2
تصویر 45-2
تصویر 46-2
تصویر 47-2
تصویر 48-2
تصویر 49-2
تصویر 1-4
تصویر 2-4
تصویر 3-4
تصویر 4-4
تصویر 5-4
تصویر 6-4
تصویر 7-4
تصویر 8-4
تصویر 9-4
تصویر 1-5
تصویر 2-5
تصویر 3-5
تصویر 4-5
تصویر 5-5
تصویر 6-5
تصویر 7-5
تصویر 8-5
تصویر 9-5
تصویر 10-5
تصویر 11-5
تصویر 12-5
تصویر 13-5
تصویر 14-5
تصویر 15-5
تصویر 16-5
تصویر 17-5
تصویر 1-8
تصویر 2-8
تصویر 3-8
تصویر 4-8
تصویر 5-8
تصویر 6-8
تصویر 7-8
تصویر 8-8
تصویر 9-8
تصویر 10-8
تصویر 11-8
تصویر 12-8
تصویر 13-8
تصویر 14-8
تصویر 15-8
تصویر 16-8
*فهرست جداول *
*عنوان *
*صفحه *
جدول 1-3
جدول 2-3
جدول 3-3
جدول 4-3
جدول 5-3
جدول 6-3
جدول 7-3
جدول 8-3
جدول 9-3
جدول 10-3
جدول 11-3
جدول 12-3
جدول 13-3
جدول 14-3
جدول 15-3
جدول 16-3
جدول 17-3
جدول 18-3
*فهرست پلان*
*عنوان *
*صفحه *
جدول 1-2
جدول 2-2
جدول 3-2
جدول 4-2
*پیش درآمد*
*درآمدی بر پژوهش*
*1.م - ماهیت و مقیاس موضوع*
*2.م - سوابق انجام موضوع در قالب زمان و مکان *
*3.م - ضرورت انجام موضوع*
*4.م - اهداف پژوهش*
*پیشدرآمد:* این بخش که به عنوان نقطه شروع و مدخل بحث می‌باشد، چهارچوب
پژوهش و طرح را تعیین نموده است. در این بخش موضوع مورد پژوهش خلاصه‌وار
معرفی و مورد شناخت قرار می‌گیرد. پس از طرح مسئله و ابعاد مختلف آن، ماهیت
و مقیاس موضوع و اهداف پژوهش موضوع نیز مشخص گردیده است.
*1.م - ماهیت و مقیاس موضوع*
پرداختن به موضوع هنر و هنرمند و مردم در کشوری که هنر جزئی از زندگی
روزانه بوده، در قالب این طرح می‌تواند به ایجاد پایگاهی بینجامد که به
گسترش و پژوهش هنر و معماری در این مرز و بوم و احیای معماری ازیادرفته، در
مقیاس شهر منطقه و کشور بپردازد، پایگاهی که ضمن برخورداری از «گسترش
مفاهیم هنر و هنرمند»، «گسترش مفاهیم معمار و معماری»، «توانایی ذاتی هنر و
معماری اسلامی»، «برقراری ارتباط صحیح بین هنر معماری مدرن و هنر معماری
سنتی»، «برقراری ارتباط صحیح بین هنرمند مدرن و هنرمند سنتی»، «گسترش
روزافزون هنر و هنرمندان» می‌تواند فعالیت‌های هنری و معماری مربوط را
متمرکز و هدایت کند. این پایگاه می‌تواند کاربریهای متنوعی از قبیل
کانون‌ها و انجمن‌های مختلف معماری، هنر، کارگاه‌های مختلف معماری، سالن
کنفرانس، نگارخانه، مراکز اطلاعرسانی اینترنت، فروشگاه آثار هنری و
معماری، کافی شاپ و... را داشته باشد.
*2.م - سوابق انجام موضوع در قالب زمان و مکان*
تاکنون مکانی که صرفاً کاربریهای متنوع طرحشده را داشته باشد، طراحی نشده
است. در سال 1377 شهرداری تهران ساختمان نیمه متروک پادگان فیشرآباد – محل
سابق سررشتهداری ارتش – واقع در خیابان ایرانشهر را مناسب فعالیت تشکیلات
گوناگون هنری دانسته و آن را خریداری کرد، و مشروط به بهره‌برداری فرهنگی
به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سپرده است. سپس این بنا را مرمت و تغییر
کاربرد داده‌اند.
*3.م - ضرورت انجام موضوع*
روشنفکران دوره قاجار «مدرنیت» یا «سویلیزاسیون» را از طریق بهخدمتگرفتن
سه عنصر جوامع مدنی یعنی روزنامه، مدرسه، تئاتر، دستیافتنی می‌پنداشتند؛
اما این سه عنصر ضروری بدون نیروی انسانی، تأسیسات، ابزار و بودجه بی‌معنا
و مفهوماند. با این وصف جامعه مدنی نیازمند فعالیت هنری معماری و فعالیت
هنری معماری نیازمند تشکیلات است و تشکیلات معماران و هنرمندان، باید
تقویتکننده ابعاد گوناگون آمادهسازی بستر فعالیت تولید، عرضه و همچنین
مدافع حقوق آنان در این جهات باشد. بنابراین خانه مردم و معمار، گامی است
در جهت تقویت جوانب گوناگون فعالیت‌های معماری و هنری در رأس آنها، ایجاد و
حمایت تشکیلات مردمی و معماری؛ با ایجاد کانون‌های معماری و هنری معماری،
مردم و معماران می‌توانند با یکدیگر ارتباط داشته باشند. در همین حال هم از
امکانات دیگری همچون کارگاه و مرکز اطلاع رسانی اینترنت و... استفاده کنند.
در ضمن خانه مردم و معمار بستر مناسبی برای فعالیت‌های هنرمندان اعم از
سنتی و مدرن فراهم می‌کند و مکانی که بتوانند آثار خود را در آن به نمایش
بگذارند، و چنانچه هنرمند یا معماری به مشکلی برخورد کند، خانه مردم و
معمار او را در حل مشکلش یاری کرده و در همه حال مدافع اوست.
*4.م - اهداف پژوهش*
ایجاد بنایی در خور نام مردم و معمار – تلاش برای ایجاد بنایی در جهت تعریف
هویت شهری – مهیاساختن امکان چهره به چهره و گفتگوی مردم و معماران با
یکدیگر – شناسایی و تقویت هنر و معماری دینی و معنوی – مطالعه شاخص‌های
توسعه هنری – تأکید بر جایگاه هنر و معماری و تکریم شخصیت‌های برجسته هنری
معماری – تقویت روح پژوهش در زمینه معماری – ایجاد انگیزه مناسب برای بروز
خلاقیت‌ها و نمونه‌سازی آثار هنری معماری – شناخت هویت دینی و ملی در
هنرمند و اینجاد زمینه برای تأمل، تفکر، گفتگو و طرح پرسش در زمینه هنر و
معماری – اتصال انسان با گذشته از طریق معماری و هنر و صنایع دستی که
هنرهای دستی:
سبب حفظ ارزش‌های فرهنگی و آداب و رسوم دیرینه خواهد بود. عامل معرفی و
شناساندن هر چه بیشتر فرهنگ اصیل، غنی و بارور خواهد بود.
* *
* . 1- شناخت فرهنگ*
«فرهنگ» فهم عمومی مردم از زندگی تعریف شده است. فرهنگ هر جامعه در پرتو
زندگی اجتماعی، کوشش‌های خستگیناپذیر و تجارب گرانبهای نسل‌های متعدد
انسانی است که به صورت مجموعه پیچیده‌ای شکل گرفته، از نسلی به نسل دیگر
رسیده است.
فرهنگ آن قسمت از محیط است که به دست انسان ساخته شده است، ماوراء
پدیده‌های غریزی، و دربرگیرنده تمام عواملی است که فرد را طی تماس با
گروه‌های انسانی، تکنیک‌ها و شیوه‌های گوناگون، نهادهای اجتماعی، و باورها
به طور ناآگاهانه تحت تأثیر قرار داده است.
فرهنگ دربرگیرنده تمام چیزهایی است که ما از یکدیگر می‌آموزیم، و تقریباً
همه اعمال انسان مستقیم یا غیرمستقیم از فرهنگ ناشی شده و تحت نفوذ آن است.
فرهنگ مرکب از رفتار فراگیری است که در اعضاء جامعه دیده میشود، و نسل به
نسل از راه توجیه اجتماعی منتقل میشود و معیارهای قضاوت و اعتقادات شخصی و
عمومی و محصولات مادی این نظام‌های رفتاری را در بر می‌گیرد. «فرهنگ وسیله
سازش با محیط است، و حالت ایستا ندارد بلکه متحرک و پویا است».[1] <#_ftn1>
*1. 3. 1- هویت فرهنگی*
در بعد فلسفی هویت انسان منوط به دارا بودن شناسنامه نمی‌باشد، بلکه هنگامی
هویت واقعی افراد تحقق می‌یابد که با آگاهی کامل ویژگیهای فردی را شناخته
و از وجوه مشترک و متفاوت خویش با دیگران مطلع گشته و در واقع به خودآگاهی
نائل آید. آنچه به عنوان هویت فرهنگی مورد نظر است و آنچه از گذشته و
ارزش‌های تاریخی نشأت گرفته است.
غرض از ارزش‌های ملی و تاریخی پایگاهی است که افراد جامعه، با تکیه بر آن
بتوانند هویت فردی و اجتماعی و قومی خود را باز یابند که کجای تاریخ
ایستاده‌اند؛ و نیز بتوانند به امکانات خویش در روند توسعه فرهنگی پی برده
و تمامی نیروهای خفته جامعه را در راه پیشرفت به کار گیرند.
*2.3.1 - اهداف و سیاستهای توسعه فرهنگی*
بعد از این که زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی لازم جهت تحولی زیربنایی برای
حرکتی مترقیانه در بخش فرهنگی انجام پذیرفت، ضرورت وجود معیارها و ضوابطی
که بتواند گرایش‌های فرهنگی را تعیین کرده، تمهیدات و مقدمات را در جریان
متن اصلی بارور سازد، احساس میشود؛ بدین معنا که توسعه فرهنگی نیز همگام
با سیاستهای اقتصادی و اجتماعی و در مقام مکمل آنها محتاج به سازماندهی
ایدئولوژیک در سطح وسیع ملی می‌باشد.
به عبارت دیگر توسعه فرهنگی می‌بایست هویت ملی صاحب فرهنگ را حفظ کرده و به
روز سازد، و همگام با تمدن امروز به پیش رود و بالاخره گسترش فرهنگی باید
آینده‌ساز باشد.
*4.1 - توسعه و تکامل فرهنگ*
توسعه و تکامل فرهنگی از شناخت ارزش‌های گذشته شروع شده و با تحولات زندگی
امروز شکل می‌گیرد. بخشی از این تحول می‌تواند با دستمایه‌ای که در
تأسیسات فرهنگی فراهم گشته شروع، و سرانجام به آلترناتیو سرویسدهنده،
تقویتکننده و کارسازی تبدیل می‌گردد. بنابراین لازمه تولید فرهنگی وجود
تأسیسات اجتماعی و فرهنگی گسترده‌ای است که هر یک به گونه‌ای در جهت بسط
معلومات و بالا بردن میزان شعور آگاهی و تفهیم مناسبات اجتماعی و اقتصادی
به افراد جامعه بوده، و یا آموزش مستمر و مداوم سنجی پدید آورد که تار و
پود آن از روابط میان اشخاص همگون، یعنی متعلق به یک محیط اجتماعی و
جغرافیایی، و صاحبان انواع فراغت یکسان تشکیل شده باشد. در چنین محیطی ذوق
زیباشناسی، تحرک معنوی و استعداد آفرینندگی افراد پرورش یافته و فرد در
جامعه همواره آمادگی جذب، دفع و یا تولید عناصر جدید فرهنگی را پیدا می‌کند.
*4.1. 1 - بالا بردن رفاه عمومی *
با توجه به فقر مالی خانواده‌ها در این منطقه، امکانات لازم برای رشد و نمو
صحیح افراد در همه منازل وجود ندارد، به همین منظور در این مراکز، بخش تحت
عنوان خدمات در نظر گرفته شده تا کمبودهای فضایی از قبیل عدم وجود فضای
مناسب برای انجام فعالیت، مهیابودن ابزار و لوازم کافی برای تحمیل و... در
این مرکز جبران شوند. همچنین با پیشرفت علم در تمامی ابعاد و ورود ابزار
پیشرفته و نوین زندگی، آشنایی با این علوم، و ابزار و تکنولوژی‌های جدید
امری حیاتی و لازم در زندگی ساکنین شهر به شمار می‌رود. لذا در این مراکز
تلاش برای آشنایی با این پیشرفت‌ها و انتقال علوم جدید به افراد با در
اختیار گذاشتن ابزار و امکانات لازم برای همه سنین فراهم شود.
*2.4.1 - اوقات فراغت*
اوقات فراغت دلپذیرترین اوقات آدمی است. بخشی از عمر او که از آن خود اوست:
ساعاتی فارغ از کار روزانه و رنج ایام که صرف آن چیزی می‌کند که خود
می‌خواهد، خود برمی‌گزیند، و اگر عاملی بیرون از او دخالت نکند به رضایت و
رغبت دل می‌گذراند. این لحظات برای عالمان، دقایق تعمیق، برای هنرمندان،
زمان پدیدآوردن و برای بی‌فکران و بی‌هنران، ملالآورترین اوقات است. از
این روست که این اوقات برای عده‌ای بارور و شوق انگیز، و برای عده‌ای
مفسدهانگیزترین اوقات است. زمانی عظیم که یک سوی آن بارورکردن عمر و
زندگی، و سوی دیگر آن ضایعشدن و هدررفتن لحظه‌ای شیرین و زودگذر است.
اوقات فراغت نزدیک‌ترین پیوند را با زندگی معنوی و فرهنگی دارد: «اوقاتی که
به میل و اختیار در راه آموختن، آفریدن، ساختن، پژوهش، تربیت، مشارکت‌های
داوطلبانه اجتماعی، خدمات رایگان انسانی، گسترش افق‌های فکری و در بسیاری
از عرصه‌های دیگر زندگی صرف میشود. طبعاً ارتباط آن با حیاط معنوی و فرهنگی
جامعه تنگاتنگ است».[2] <#_ftn2>
*3.4. 1 - اهداف گذران اوقات فراغت*
اوقات آزاد هر شخص، متعلق به خود اوست و خود می‌داند که چگونه و در چه
کارهایی از آن استفاده کند. آنچه میان این اوقات مشترک است، همین آزادی فرد
در رسیدن به امور دلخواه است و بالطبع نتیجه آن راحتی خیال و امنیت،
استراحت و آرامش، تنوع و دوری از تکرار، خلاقیت و در مجموعه فرصتی برای روح
تشنه انسان است برای تفکر مجدد با نگاه محیط بر وجود خود.
بنابراین با توجه به دیدگاه‌های جامعه‌شناسان به این نتیجه می‌رسیم که
فرهنگ، کلیت بههمتافته باورها، فضیلت‌ها، ارزش‌ها، آرمان‌ها، دانش‌ها،
هنرها و فنون و اعمال جامعه و مشخصکننده ساخت و تحول کیفیت زندگی هر ملت است.
*5.1 **–**هنر معماری سرچشمه فرهنگ*
هر فرهنگی بازتاب سیستم ارزشی نظام اجتماعی است. در مفهوم جامعه کلامن
می‌توان گفت که دانش و هنر، مظاهر این بازنمایی هستند. در حالی که دانش در
جهشی شدیداً عقلانی گام برمیدارد و تنها با شعور انسان سرو کار دارد. هنر
چیزی است ادراکی که با احساس سرو کار دارد، که این جنبه غیرعقلانی و احساسی
فرهنگ همانند جنبه علمی آن قدمت طولانی دارد.
قسمت عمده‌ای از زندگی احساسی ما تحت تأثیر شرایط شکل می‌گیرند که در کنترل
ما نیستند. چراکه ما انسانی از این یا آن نوع هستیم و یا در آن زمان زندگی
می‌کنیم، تنها فرهنگی فراگیر می‌تواند زمینه وحدت در احساس را به وجود آورد.
«هنر معماری که «رانست کریز» آن را رؤیاهای زیباشناختی می‌نامد به نظر
«فروید» نیز سرآغاز فرهنگ است. به این ترتیب هنر معماری در گذشته دور به
تعبیر امروز نیز استماله ترفیعی اعمال و رفتار آئینی با محتوای نمادین بوده
و هست؛ هنر معماری چیز مستقلی نبوده است بلکه جزئی از ساختار اجتماعی بوده
است».[3] <#_ftn3>
*6.1 - رابطه فرهنگ و معماری*
*1.6.1 - تأثیر فرهنگ در شکلگیری فضای معماری*
دوام فرم‌ها متناسب با دوام نحوه زندگی ما می‌باشد. در پروسه تغییر، عملکرد
زودتر از تغییر شکل تغییر می‌کند و حتی تا مدت‌ها عملکرد جدید با شکل‌های
آشنا و مألوف قدیمی کنار می‌آید. همیشه به کار بردن نمادهای گذشته در
کارهای فعلی، ابتدای کار است. تحول و توسعه مفاهیم، باعث بهوجود آمدن
شکلها و فرم‌های نو خواهند شد.
امروز فرهنگ جهانی و ملی با هم ترکیب شده و فرهنگ میانحال به وجود آمده
است. ایده‌های معماری ما به خودی خود از ذهنیت ترکیبی حاصل میشود و حامل
بار ملی و جهانی است؛ در معماری گذشته ایران، اصولاً جدایی بین فرهنگ و مردم
و معماری وجود نداشته. معماری، فرهنگ را به دنبال خود می‌آورده است و بخشی
از فرهنگ ما یعنی مردم، معماری گذشته‌مان است. گرچه معماران باید به خلق
فرم‌ها و فضاهای ناب و جذاب، نظر مردم را اعتلاء دهند، شناخت فرهنگ مردم
اولین قدم است.
مفاهیم بنیادی معماری ایران را اینگونه توصیف می‌کنند:
1- درونگرایی، وجود فضا در باطن و پوسته ظاهری، پوشش مجازی.
2- مرکزی: سیر تحول عناصر پراکنده (کثرت‌ها) به وحدت مرکزی.
3- انعکاس: خط عمودی در فضاهای باز به طرف آسمان و انعکاس به عنوان نتیجه بصری.
4- پیوند معماری با طبیعت: سلسله مراتب و مفصل‌ها در عبور از فضاهای باز،
نیمه باز و بسته.
5- هندسه: جداییناپذیری هنر (حمل) و علم (عقل).
6- شفافیت و تداوم: نقطه مقابل مفهوم فضای بسته و تمامشده.
7- راز و ابهام: احساس عظمت معنوی در کمال سادگی و خلوص.
8- تعادل موزون/توازن احساس: تعادل موزون بین ساختمان‌ها و محیط طبیعی.
9- چشم دل: درک معنای باطن همراه با معنای ظاهری و حسی.
مشخصاً این مفاهیم از فرهنگ هستند که در سطوح ناخودآگاه ذهن اشخاص نقش
بسته‌اند، و از باورهای عمیق و ارزش‌ها و مخصوصاً از راه‌هایی که در فرهنگ
دنیای اطراف طبقهبندی و تعریف شده تشکیل شده‌اند که ثابت هستند، و تأثیر
زیادی در شکل‌دادن به واقعیت‌ها و نحوه تفسیر مردم از محیط فیزیکی‌شان
دارند و به راحتی تغییرپذیر نیستند ولی جنبه‌های آگاهانه آنها قابل تغییر
هستند. به همین دلیل نمی‌توان اصول ثابت و خاص در تمام زمان‌ها برای تأثیری
که فرهنگ در شکل فضای معماری می‌گذارد نام برد.
*2.6.1 - معماری به عنوان بستر فرهنگ*
هر جامعه‌ای با هر سیستمی که اداره شود و هر نوع ایدئولوژی که بر آن حاکم
باشد، دارای اهداف و آرمان‌های خاص خود می‌باشد. وظیفه فرهنگ نمایش این
ایده‌های ذهنی است به وسیله نمود اشکال عینی، در این فرآیند معماری نقشی
اساسی به عهده دارد.
